ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ‘ਤੇ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਨੌਂ ਨਾਮਾਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ, ਮੌਤ ਦੇ ਡਰ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਮਹਾਕਾਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ |

ਅੱਜ ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਦਾ ਦਿਨ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝੋ, ਮਹਾਸ਼ਿਵ-ਰਾਤਰੀ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਮਹਾਸ਼ਿਵ ਦੀ ਰਾਤ। ਇਸ ਦਿਨ ਸ਼ਿਵ-ਪਾਰਵਤੀ ਦੇ ਵਿਆਹ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ ਪਰ ਅਸਲ ਵਿਚ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਇਸ ਦਿਨ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਏ ਸੀ ।

ਸ਼ਿਵਪੁਰਾਣ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ – ਰਾਤ ਸੀ ਅਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਉਸ ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗ ਦੇ ਆਰੰਭ ਅਤੇ ਅੰਤ ਦਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲਗਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਖੁਦ ਬ੍ਰਹਮਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਵੀ ਨਹੀਂ। ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਇਸ ਰੂਪ ਨੂੰ ਮਹਾਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਉਸ ਰਾਤ ਨੂੰ ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਕਈ ਰੂਪ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਾਮ ਹਨ ਅਤੇ ਹਰ ਨਾਮ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਇੱਕ ਕਹਾਣੀ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਅੱਜ ਵੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਉਣ ਦੇ ਕੁਝ ਤਰੀਕੇ ਸਿਖਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦਾ ਮਾਲਕ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਹਰ ਨਾਮ ਨਾਲ ਈਸ਼ਵਰ ਸ਼ਬਦ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚਾਹੇ ਕੇਦਾਰੇਸ਼ਵਰ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਮਹਾਕਾਲੇਸ਼ਵਰ। ਕਾਸ਼ੀ ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ ਦਾ ਇੱਕ ਨਾਮ ਵਿਸ਼ਵੇਸ਼ਵਰ ਵੀ ਹੈ। ਜੋ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਮਾਲਕ ਹੈ, ਉਹ ਪਰਮਾਤਮਾ ਹੈ। ਸ਼ਿਵ ਪੁਰਾਣ ਦੀ ਰੁਦਰ ਸੰਹਿਤਾ ਵਿਚ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੇ ਜਨਮ ਦੀ ਕਥਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਬ੍ਰਹਮਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਆਪਣੀ ਇੱਛਾ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਮੈਨੂੰ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ ਨਾਭੀ ਕਮਲ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ।

ਉਸ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਕੋਲ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਦਾ ਕੰਮ ਹੈ। ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦਾ ਹੱਕ ਕਿਸ ਕੋਲ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਹ ਇਸ ਦਾ ਮਾਲਕ ਹੈ।

ਕਥਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮੁੰਦਰ ਮੰਥਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਮੋਹਿਨੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਰਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਾਇਆ ਤਾਂ ਦੈਂਤਾਂ ਨੇ ਨਿਆਂ ਲਈ ਸ਼ਿਵ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚ ਕੀਤੀ। ਸ਼ਿਵ ਲਈ ਸਭ ਬਰਾਬਰ ਸਨ। ਦੈਂਤਾਂ ਦੇ ਰਾਜੇ ਬਲੀ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਸਾਰੀ ਗੱਲ ਦੱਸੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੇ ਸਾਰਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਪੀ ਲਿਆ ਅਤੇ ਅਮਰ ਹੋ ਗਏ। ਹੁਣ ਉਹ ਸਾਡੇ ਲਈ ਖ਼ਤਰਾ ਬਣ ਗਏ ਹਨ।

ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਸਾਰੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸਮਝ ਲਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ। ਜੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਵੰਡਣ ਦੀ ਗੱਲ ਸੀ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਵੰਡ ਹੁਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਸੀ । ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਸ਼ੁਕਰਾਚਾਰੀਆ, ਦੈਂਤਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਸੰਜੀਵਨੀ ਵਿਦਿਆ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਵੀ ਜੀਵਤ ਕਰ ਸਕੇ ਜਿਸ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਰਾਖ ਬਚੀ ਸੀ। ਉਸ ਸੁਆਹ ਤੋਂ ਵੀ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਮੁੜ ਜ਼ਿੰਦਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ |

ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਨੀਲਾ ਰੰਗ, ਇਹ ਜ਼ਹਿਰ ਬੁਰਾਈ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਸ਼ਿਵ ਨੀਲਕੰਠ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਬੁਰਾਈ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਗਲੇ ਵਿਚ ਰੋਕ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਨਾ ਤਾਂ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਦੁਨੀਆ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਬੁਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੇਟ ਵਿਚ ਜਾਣ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਬੁਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਵੇ।

ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਨੀਲਕੰਠ ਰੂਪ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੁਰਾਈ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਉੱਤੇ ਪੈਣ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਸ ਨੂੰ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਫੈਲਣ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਰੋਕੋ ਜਿੱਥੋਂ ਉਹ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਵਧ ਸਕਦਾ। ਜੋ ਵੀ ਇਸ ਕੰਮ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ ਉਹ ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ।

ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਕੈਲਾਸ਼ ‘ਤੇ ਵਸਣਾ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ। ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਹੈ ਕਿ ਕੈਲਾਸ਼ ਉਚਾਈ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਸ਼ਿਵ ਆਪਣੀ ਤਪੱਸਿਆ ਦੇ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਹੈ। ਇਹ ਕੈਲਾਸ਼ ਉਸ ਦੀ ਤਪੱਸਿਆ ਅਤੇ ਸਿਮਰਨ ਦੀ ਸਿਖਰ ਹੈ।ਕੈਲਾਸ਼ ‘ਤੇ ਬੈਠੇ ਸ਼ਿਵ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਡੂੰਘੀ ਗੱਲ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗਲੇ ਦੁਆਲੇ ਸੱਪ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਸੁਆਹ ਅਤੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਸਾਧਨਾਂ ਨਾਲ, ਉਹ ਬਰਫੀਲੇ ਪਹਾੜ ‘ਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਮਰਪਣ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ। ਚਾਹੇ ਤੁਹਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਵਸੀਲੇ ਕਿੰਨੇ ਵੀ ਘੱਟ ਹੋਣ। ਭਾਵੇਂ ਧਨ-ਦੌਲਤ, ਵਡਿਆਈ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ, ਪਰ ਆਪਣੇ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦੀ ਉਚਾਈ ਨੂੰ ਘੱਟ ਨਾ ਹੋਣ ਦਿਓ।

ਸ਼ੰਕਰ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਭਲਾਈ ਜਾਂ ਸ਼ੁਭ। ਭਗਵਾਨ ਸ਼ੰਕਰ ਦਾਤਾ ਹੈ। ਵੇਦ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, “ਸ਼ਾਮ ਕਰੋਤਿ ਸਾਹ ਸ਼ੰਕਰ.” ਚੰਗਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਭਾਵ ਸੁੱਖ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਸ਼ੰਕਰ ਹੈ।ਉਸ ਨੂੰ ਸ਼ੰਕਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਿਵ ਉਸ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮਨੁੱਖ ਵਿੱਚ ਭੇਦ ਭਾਵ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ।

ਸ਼ਿਵ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੌਤ ਦੇ ਡਰ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨਾ ਹੀ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਰਸਤਾ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਜੀਵ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਮੁਕਤੀ ਨਹੀਂ ਪਾ ਸਕਦਾ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਸ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚੋਂ ਮੌਤ ਦਾ ਡਰ ਦੂਰ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ। ਮੋਹ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣਾ ਹੀ ਮੁਕਤੀ ਹੈ।

ਸ਼ਿਵ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੂਜਿਆਂ ਦਾ ਭਲਾ ਕਰਨ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਜੋ ਵੀ ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਮਦਦ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਸਮਰੱਥ ਹੋ ਤਾਂ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਫਰਕ ਕਰੇ ਉਸਦੀ ਮਦਦ ਕਰੋ।