ਅਵੰਤੀਪੁਰਾ (ਨੇਹਾ) : ਪੂਰਬੀ ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਲੁਹਾਨਸਕ ਸ਼ਹਿਰ ‘ਚ ਜਦੋਂ ਰੂਸ ਦੇ ਇਕ ਫੌਜੀ ਕਮਾਂਡਰ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ‘ਵਾਪਸ ਜਾਣ’ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਆਜ਼ਾਦ ਯੂਸਫ ਕੁਮਾਰ ਦੇ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਆਮ ਵਾਂਗ ਹੋਣ ਲੱਗੀ। ਕੁਮਾਰ ਇੱਕ ਉੱਜਵਲ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਆਇਆ ਸੀ ਪਰ ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ। ਕਮਾਂਡਰ ਦੇ ਇਸ ਹੁਕਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੂੰ ਉਮੀਦ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਈ ਕਿ ਉਹ ਘਰ ਪਰਤ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦੱਖਣੀ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਅਵੰਤੀਪੋਰਾ ਜ਼ਿਲੇ ਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਕੁਮਾਰ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਲਗਭਗ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਮਿਲ ਸਕੇਗਾ। ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਜੰਗ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਲੜਾਈ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦੌਰਾਨ ਗੋਲੀ ਲੱਗਣ ਨਾਲ ਮੌਤ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆ ਗਿਆ।
ਆਜ਼ਾਦ ਨੇ ਉਸ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਵਿਚ ਰੂਸੀ ਕਮਾਂਡਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਟੁੱਟੀ-ਫੁੱਟੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਕੁਝ ਨਾਂ ਪੁਕਾਰ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ‘ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕ ਵਾਪਸ ਜਾਓ’। ਉਹ ਇੰਨੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਜਾਣਦਾ ਸੀ। ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਸਾਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਉਹ (ਰੂਸੀ ਕਮਾਂਡਰ) ਸੱਚਮੁੱਚ ਸਾਡੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਰੂਸੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਰੂਸੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਪੁਤਿਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਵਿਚਾਲੇ ਹੋਈ ਮੁਲਾਕਾਤ ਦਾ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਮੁਲਾਕਾਤ ਨੇ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਡੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਉਸ ਨੇ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਪੁਤਿਨ ਮੋਦੀ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਅਤੇ ਹੁਣ ਤੁਹਾਡਾ ਇਕਰਾਰਨਾਮਾ ਰੱਦ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।” ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦਾ ਤਹਿ ਦਿਲੋਂ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ, “ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਦੀ ਰੂਸ ਫੇਰੀ ਕਾਰਨ ਹੀ ਮੈਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਘਰ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲੀ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਮੇਰੀ ਪਤਨੀ ਨੇ ਸਾਡੇ ਬੇਟੇ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ। ਕਰੀਬ ਦੋ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਕੁਮਾਰ ਨੂੰ ਇਕ ਯੂ-ਟਿਊਬ ਚੈਨਲ ‘ਬਾਬਾ ਵਲੌਗਸ’ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਥਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮੁੰਬਈ ਨਿਵਾਸੀ ਫੈਜ਼ਲ ਖਾਨ ਚਲਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਖਾਨ ਨੇ ਕੁਮਾਰ ਨੂੰ ਰੂਸ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸਹਾਇਕ ਵਜੋਂ ਨੌਕਰੀ ਦੇਣ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਿਸਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਤਨਖਾਹ 40,000 ਤੋਂ 50,000 ਰੁਪਏ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ 1 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ‘ਬਾਬਾ ਵਲੌਗਸ’ ‘ਤੇ ਸਫਲਤਾ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਤੋਂ ਯਕੀਨਨ, ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਇਸ ਅਹੁਦੇ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਯਾਤਰਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਫੀਸ ਵਜੋਂ 1.3 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਮੋਟੀ ਰਕਮ ਅਦਾ ਕੀਤੀ। ਉਹ (ਕੁਮਾਰ) 14 ਦਸੰਬਰ, 2022 ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਪੋਸ਼ਵਾਨ ਤੋਂ ਮੁੰਬਈ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਜਿੱਥੇ ਉਸਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਹੋਈ ਜੋ ਨੌਕਰੀ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਚੇਨਈ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਉਹ 19 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਮਾਸਕੋ ਦੇ ਡੋਮੋਦੇਡੋਵੋ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਅਸਲ ਸਥਿਤੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਰ ਤੱਕ ਝੰਜੋੜ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉੱਥੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਰੂਸੀ ਫੌਜ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਮੇਰੇ ਹੱਥ-ਪੈਰ ਸੁੱਜ ਗਏ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਰੂਸੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇਕਰਾਰਨਾਮੇ ‘ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ਼ ਮਦਦ ਲਈ ਕਾਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਜੰਗੀ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਸਰਹੱਦ ‘ਤੇ ਕਾਹਲੀ ਨਾਲ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ। ਕੁਮਾਰ ਨੂੰ ਕਾਰਗੋ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਆਰਮੀ ਟਰੱਕਾਂ ਵਿੱਚ ਲੁਹਾਨਸਕ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ, ਜੋ ਉਸ ਲਈ ਇੱਕ ਭਿਆਨਕ ਤਜਰਬਾ ਸੀ।
ਕੁਮਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਛੇ ਹੋਰ ਭਾਰਤੀ ਵੀ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਲਪਨਾਯੋਗ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਮਦਦ ਲਈ ਆਪਣੀ ਹਤਾਸ਼ ਅਪੀਲ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, “ਅਸੀਂ ਰੂਸੀ ਨਹੀਂ ਬੋਲ ਸਕਦੇ ਸੀ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਕੋਈ ਮਦਦ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਕੁਮਾਰ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦੌਰਾਨ ਲੱਤ ਵਿੱਚ ਗੋਲੀ ਲੱਗੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ 18 ਦਿਨ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣਾ ਪਿਆ ਸੀ। “ਇਹ ਇੱਕ ਸੁਪਨੇ ਵਰਗਾ ਸੀ,” ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ। ਮੈਨੂੰ ਬੰਦੂਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਰਨ ਮੈਂ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਿਆ।” ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੇ ਗੁਜਰਾਤ ਤੋਂ ਉਸਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਮਿੱਤਰ ਸਮੇਤ ਕੁਝ ਸਾਥੀ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਮਰਦੇ ਵੀ ਦੇਖਿਆ। ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਜਦੋਂ ਮੈਨੂੰ ਗੋਲੀ ਲੱਗਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਸਪਤਾਲ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤਾਂ ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਪਰ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਆਏ ਡਾਕਟਰ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਥੱਪੜ ਮਾਰਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਨਾ ਕਰਾਂ। ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਖੂਨ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ, “ਅਚਾਨਕ ਉਸਨੇ ਮੈਨੂੰ ਜਗਾਉਣ ਲਈ ਭਾਰਤ, ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ, ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਮਰਨਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦਾ। ਸ਼ੁਕਰ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਬਚ ਗਿਆ।” ਕੁਮਾਰ ਹੁਣ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਦੇ ਮੌਕੇ ਲੱਭਣ ਦੇ ਖ਼ਤਰਿਆਂ ਬਾਰੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦੇਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਕਹਾਣੀ ਵੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।
