ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ (ਕਿਰਨ) : ਪੋਰਟ ਬਲੇਅਰ ਦਾ ਨਾਂ ਬਦਲ ਕੇ ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇਪੁਰਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਛਾਪ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪੋਰਟ ਬਲੇਅਰ ਦਾ ਨਾਂ ਬਦਲਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਪੋਰਟ ਬਲੇਅਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਟਾਪੂ ਦਾ ਨਾਂ ਪੋਰਟ ਬਲੇਅਰ ਕਿਉਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ।
ਦਰਅਸਲ, ਪੋਰਟ ਬਲੇਅਰ ਦਾ ਨਾਂ ਆਰਚੀਬਾਲਡ ਬਲੇਅਰ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਜਲ ਸੈਨਾ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1789 ਵਿੱਚ ਚਾਗੋਸ ਦੀਪ ਸਮੂਹ ਅਤੇ ਅੰਡੇਮਾਨ ਦੀਪ ਸਮੂਹ ਦਾ ਸਰਵੇਖਣ ਕੀਤਾ। ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਪੋਰਟ ਬਲੇਅਰ ਟਾਪੂ ਦਾ ਨਾਂ ਉਸ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ।
ਆਰਚੀਬਾਲਡ ਬਲੇਅਰ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਪੋਰਟ ਬਲੇਅਰ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਟਾਪੂ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਮੈਰੀਟਾਈਮ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਪੋਰਟ ਬਲੇਅਰ ਤੋਂ ਹੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਅਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।
ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਪੋਰਟ ਬਲੇਅਰ ਸ਼ਹਿਰ ਮੱਛੀਆਂ ਫੜਨ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸੀ। ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ, ਅੰਡੇਮਾਨ ਅਤੇ ਨਿਕੋਬਾਰ ਟਾਪੂਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਪੂਰਬੀ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ ਉੱਤੇ ਸਰਬੋਤਮਤਾ ਕਾਇਮ ਕਰਨ ਲਈ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਲਈ ਪੋਰਟ ਬਲੇਅਰ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੀ।
ਪੋਰਟ ਬਲੇਅਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸੈਲੂਲਰ ਜੇਲ੍ਹ ਮੌਜੂਦ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਆਂ ਨੂੰ ਤਸੀਹੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਕਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਵੀ ਇਸੇ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਇਹ ਜੇਲ੍ਹ ਪੋਰਟ ਬਲੇਅਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਅਟਲਾਂਟਾ ਪੁਆਇੰਟ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਬੰਦਰਗਾਹ ‘ਤੇ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਆਰਾ ਮਿੱਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਚਥਮ ਆਰਾ ਮਿੱਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਅਮਿਤ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ‘ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇਪੁਰਮ’ ਨਾਮ ਸਾਡੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਅੰਡੇਮਾਨ ਅਤੇ ਨਿਕੋਬਾਰ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਪੋਸਟ ਵਿੱਚ ਇਸ ਭਾਰਤੀ ਟਾਪੂ ਦਾ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਵਿਲੱਖਣ ਸਥਾਨ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਅਮਿਤ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ, “ਚੋਲਾ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦੇ ਅੱਡੇ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਵਾਲਾ ਇਹ ਟਾਪੂ ਅੱਜ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ। ਨੇਤਾਜੀ ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਤਿਰੰਗਾ ਲਹਿਰਾਉਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ, ਸੈਲੂਲਰ ਜੇਲ੍ਹ, ਇਹ ਟਾਪੂ ਵੀਰ ਸਾਵਰਕਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਭਾਰਤ ਮਾਤਾ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਸਥਾਨ ਵੀ ਹੈ।”
