ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ (ਸਾਹਿਬ): ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਸੱਭ ਤੋਂ ਬਜ਼ੁਰਗ ਲੜਾਕੂ ਪਾਇਲਟ ਸਕੁਐਡਰਨ ਲੀਡਰ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਮਜੀਠੀਆ ਦਾ ਸੋਮਵਾਰ ਰਾਤ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ’ਚ 103 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ’ਚ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ। 27 ਜੁਲਾਈ 1920 ਨੂੰ ਜਨਮੇ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਮਜੀਠੀਆ ਦਾ 100ਵਾਂ ਜਨਮ ਦਿਨ 2020 ’ਚ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਬੜੀ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਸੀ।
- ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੀ ਨੇਤਾ ਹਰਸਿਮਰਤ ਕੌਰ ਅਤੇ ਬਿਕਰਮ ਸਿੰਘ ਮਜੀਠੀਆ ਦੇ ਚਾਚਾ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਮਜੀਠੀਆ ਦਾ ਜਨਮ ਸ਼ਿਮਲਾ ਦੇ ਸਕਿਪਲਿਨ ਵਿਲਾ ’ਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਦਸ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ’ਚ, ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ’ਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ’ਚ ਬੈਚਲਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ UK ਦੀ ਕੈਂਬਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗਏ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਘੋੜ ਸਵਾਰੀ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਘੋੜ ਸਵਾਰ ਫੌਜ ਵਿਚ ਅਪਣਾ ਕਰੀਅਰ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ।
- ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਮਜੀਠੀਆ ਅਪਣੇ ਚਾਚਾ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਜੀਠੀਆ (ਬਿਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਜੀਠੀਆ ਦੇ ਦਾਦਾ) ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਸਨ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਅੱਠ ਸਾਲ ਵੱਡੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਦਮਾਂ ’ਤੇ ਚੱਲਦੇ ਹੋਏ, ਉਹ ਸੰਨ 1940 ’ਚ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਜੰਗ ’ਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਇਕ ਵਲੰਟੀਅਰ ਵਜੋਂ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਫ਼ੌਜ ’ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਕਿਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਜੀਠੀਆ ਪੰਜਾਬ ’ਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਇਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਸਨ। ਉਸ ਦੇ ਦਾਦਾ ਦਾਦਾ ਸੁੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਜੀਠੀਆ ਚੀਫ ਖਾਲਸਾ ਦੀਵਾਨ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਸਨ ਅਤੇ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕਾਂ ’ਚੋਂ ਇਕ ਸਨ।
- ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਮਜੀਠੀਆ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ’ਚ ਕਰਾਚੀ ਫਲਾਇੰਗ ਕਲੱਬ ’ਚ ਜਿਪਸੀ ਮੋਥ ਜਹਾਜ਼ ’ਤੇ ਉਡਾਣ ਭਰਨ ਦੀਆਂ ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਬਾਰੀਕੀਆਂ ਸਿੱਖੀਆਂ। ਮਜੀਠੀਆ ਨੇ ਅਗੱਸਤ 1940 ’ਚ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਵਾਲਟਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਿਖਲਾਈ ਸਕੂਲ (ITA) ’ਚ ਚੌਥੇ ਪਾਇਲਟ ਕੋਰਸ ’ਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰੀਨ ਪਾਇਲਟ ਟਰਾਫੀ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਮਜੀਠੀਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਚਾਚਾ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਜੋ ਉਸ ਤੋਂ ਲਗਭਗ ਅੱਠ ਸਾਲ ਵੱਡੇ ਸਨ, ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
- ਜੂਨ 1941 ’ਚ, ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਮਜੀਠੀਆ ਨੂੰ ਸੇਂਟ ਥਾਮਸ ਮਾਊਂਟ, ਮਦਰਾਸ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਨੰਬਰ 1 ਕੋਸਟਲ ਡਿਫੈਂਸ ਫਲਾਈਟ (CDF) ’ਚ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੇ ਅਗਲੇ 15 ਮਹੀਨੇ ਬਿਤਾਏ। ਗੁਪਤਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਨੇ ਵੇਪੀਟੀ, ਹਾਰਟ, ਔਡੇਕਸ ਅਤੇ ਅਟਲਾਂਟਾ ਸਮੇਤ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਤੱਟੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮਿਸ਼ਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗਸ਼ਤ, ਕਾਫਲੇ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਜਲ ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਜਾਸੂਸੀ ਕੀਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਮਜੀਠੀਆ ਨੂੰ ਰਿਸਾਲਪੁਰ ਵਿਚ 151 ਆਪਰੇਸ਼ਨਲ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਯੂਨਿਟ (OTU) ਵਿਚ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਜੋ ਜੰਗ ਦੇ ਮੋਰਚੇ ’ਤੇ ਤਾਇਨਾਤੀ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਲਈ ਹਾਰਵਰਡ ਅਤੇ ਤੂਫਾਨ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਜਾ ਸਕੇ।
- ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਮਜੀਠੀਆ ਨੇ ਕਰਾਚੀ ਫਲਾਇੰਗ ਕਲੱਬ ਵਿਖੇ ਜਿਪਸੀ ਮੋਥ ਜਹਾਜ਼ ’ਤੇ ਉਡਾਣ ਭਰਨ ਦੀਆਂ ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਬਾਰੀਕੀਆਂ ਸਿੱਖੀਆਂ। ਅਗੱਸਤ 1940 ’ਚ, ਉਹ ਵਾਲਟਨ, ਲਾਹੌਰ ਵਿਖੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਿਖਲਾਈ ਸਕੂਲ (ITA) ’ਚ ਚੌਥੇ ਪਾਇਲਟ ਕੋਰਸ ’ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰੀਨ ਪਾਇਲਟ ਟਰਾਫੀ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਨੰਬਰ 1 ਫਲਾਇੰਗ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਸਕੂਲ, ਅੰਬਾਲਾ ’ਚ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹਵਾਈ ਫ਼ੌਜ ’ਚ ਉਸ ਦਾ ਕੈਰੀਅਰ ਸਿਰਫ ਇਕ ਸਾਲ ਚੱਲਿਆ, ਅਤੇ ਅਗੱਸਤ 1947 ’ਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਨਾਲ ਰਿਟਾਇਰ ਹੋ ਗਏ। ਪਰ ਉਡਾਣ ਭਰਨ ਦਾ ਉਸ ਦਾ ਜਨੂੰਨ 19 ਜਨਵਰੀ 1979 ਤਕ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ ਅਤੇ 13 ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ’ਤੇ 1100 ਘੰਟਿਆਂ ਦੀ ਉਡਾਣ ਦਾ ਰੀਕਾਰਡ ਕਾਇਮ ਕੀਤਾ।
